سایه سنگین بلاتکلیفی بر سر شیرین‌ترین صنعت کشور

 

مغازه‌ای: هم‌اکنون حال صنعت اصلا خوب نیست و بسیاری از صنایع کشور به ویژه صنعت شیرینی و شکلات از شرایط نامناسبی برخوردارند. تولید کنندگان این صنف در هر زمینه از جمله تهیه مواد اولیه، واردات و غیره با مشکل مواجه هستند. در زمینه صادرات نیز با موانع متعددی دست و پنجه نرم می‌کنیم، به طوری که نمی‌توانیم به تعهدات خود پایبند بمانیم، چراکه قیمت تمام شده موجود، اجازه رقابت با شرکت‌های خارجی را از ما سلب می‌کند و با وجود افزایش روزانه نرخ مواد اولیه، اجازه بالا بردن قیمت محصولاتمان را نداریم.

مشکل دیگر این که طی چند ماه اخیر حداقل ۱۱بخشنامه مختلف در رابطه با مسایل اقتصادی،تولید، ارز و غیره برای صنف صادر شده است که هر یک از آن‌ها به نحوی دیگری را لغو می‌کند. خرید با ارز ۴۲۰۰ تومانی اشتباه ترین نسخه‌ای بود که دولت برای مملکت پیچید و می‌توان گفت که صنعت در اثر آن فلج شد. متاسفانه به زعم خود، چشم انداز خوبی را نمی‌بینم؛ چراکه دولت برنامه‌ای برای نجات صنعت و کشور ندارد.

در آخرین بخشنامه نیز از ما، مابه‌التفاوت خواستند که در این زمینه نه تنها ما بلکه تمامی اربابان صنعت و اتاق بازرگانی نیز به نتیجه‌ای نرسیده اند. چندی پیش آقای وزیر به ما نوید دادند که تولیدکنندگان از این موضوع معافند، اما به تازگی اعلام شد که این معافیت تنها برای کالاهای اساسی است. نمی‌‌‌توان یک بخشنامه را عطف به ماسبق کرد، به هر جهت باید عنوان کرد که حال صنعت خوب نیست.

 

مغازه‌ای: هم‌اکنون، سه ماه است که مواد اولیه نظیر روغن وارد نمی‌شود، اکثر کارخانجات روغن در قالب تعطیلات تابستانی، واحدهای خود را تعطیل کرده‌اند که این امر در واقع به دلیل کمبود مواد اولیه است. اخیرا شکر هم با بحران مواجه شده است و هر کیلو شکر ۲هزار و ۸۵۰ تومانی را در حال حاضر حتی با قیمت ۳هزار و ۵۰۰ تومان هم نمی‌توان پیدا کرد. گندم نیزکه اصلا در استان‌های محروم مانند سیستان و بلوچستان و ایلام تولید نمی‌‌‌شود تولید را با مشکل مواجه ساخته است و دیگر مواد اولیه نیز دستکم، سه برابر افزایش قیمت یافته است، با این وجود چنانچه بخواهیم قیمت محصولات خود را حتی ده درصد افزایش دهیم از‌ سوی سازمان‌های مختلف مثل تعزیرات و نهاد‌های حمایتی دیگر با ما برخورد می‌شود و سابق بر این تحت عنوان اخلال در امنیت و هم اکنون به عنوان اخلال در معیشت ما را محکوم می‌کنند.

 

فرهاد تاجیک، یکی از مواردی که می‌خواستم به آن اشاره کنم بحث نقدینگی است که در حال حاضر بسیار حاد شده است. پیش از این شرکت ما ۲۵ تا ۳۰ درصد از مواد و ملزومات خود را به صورت نقدی و بقیه را به شکل اعتباری خریداری می‌کرد. هم اکنون با توجه به شرایط موجود تقریبا صد درصد خرید ما به صورت نقدی انجام می‌گیرد. به تازگی نیز بحث فاکتور‌های باز رواج یافته است. بدین صورت که امروز فاکتور می‌کنند و بعد موقع تحویل جنس، وجه آن را بنابر شرایط و وضعیت بازار با ما حساب می‌کنند. مسأله دیگر آنکه روی بخشنامه‌های مصوب،کار کارشناسی انجام نمی‌گیرد، به طوری که امروز یک بخشنامه مصوب می‌شود و بعداً متوجه می‌شوند که یک بند از آن اشتباه است و برداشتن آن بند نیز برای دولت خوب است. برای مثال بند ۵ بخشنامه هیأت وزیران که مصوب شده است و در این راستا دستمان به جایی بند نیست و این امر، عواقب سنگینی را در حال و آینده در پی خواهد داشت.

 

یوسف قاضی عسکر: در واقع می‌توان گفت که تعدد بخشنامه‌ها برای واردکننده و تولید کننده و حتی خریدار، باعث ایجاد سردرگمی می‌شود. از طرفی، ما به عنوان تولیدکننده در بحث کنترل قیمت و افزایش قیمت‌ها تحت فشار هستیم؛ چراکه اجازه افزایش قیمت را نداریم، اما هر روز قیمت مواد اولیه افزایش می‌یابد بنابراین، تنها راهی که برای ما باقی می‌ماند، تعطیلی واحد تولیدی یا افزایش قیمت است.

در بحث صادرات نیز، اعلام می‌شود که باید ارز صادراتی خود را عرضه کنیم در حالی‌که مکانیزمی برای دریافت ارز وجود نداردو در صورتی که بخواهیم محصولات خود را به دلار هم بفروشیم نمی‌توانیم ارز آن را وارد کشور کنیم؛در نتیجه باید روشی تعریف گردد تا این مساله قابل تحقق و اجرایی شود.

داوود بایرامی: بحث نقدینگی، معضل اصلی تولیدکنندگان این صنف است. مشکل دیگر این که کالایی پیدا نمی‌شود که بخواهیم تولید کنیم. برای بسته‌بندی محصولاتمان، نیازبه سلفون و مقوا وغیره داریم که با قیمت بالایی در بازار عرضه می‌شوند و مقوا راحتی با کیلویی ۱۰ هزارتومان نیز نمی‌توان تهیه کرد.درزمینه مواد اولیه محصولاتی چون روغن‌ و کاکائو نیز با مشکلات متعددی مواجه‌ایم. تولیدکننده نمی‌‌داند در صورت تولید محصول آن را باید به چه کسی بفروشد و اگر بفروشد باید جوابگوی چه کسی باشد. خلاصه این که مشکلات این صنعت، بسیار بزرگتر از این صحبت‌هاست.

 

 

بایرامی: به نظر من،هیچ کس نمی‌تواند کاکائویی را که امروز مصرف می‌کند فردا بتواند آن را جایگزین کند چون شرایط آن گونه که باید نیست.

 

بایرامی: هم‌اکنون تولیدکننده هم با مشکل فروش و هم تهیه مواد اولیه، دست و پنجه نرم می‌کند.

مغازه‌ای: در واقع باید گفت هنوز هیچ اتفاقی که بتواند تاثیر منفی بر تولید و اقتصاد ما داشته باشد نیفتاده است. هم‌اکنون بانک‌ها کار می‌کنند، واردات رو به راه است، حمل و نقل، انجام می‌شود و نفتمان صادر می‌شود، پس در مورد شرایطی که پیش آمده است تنها می‌توان گفت که از ماست که بر ماست و مقصر اصلی اتفاقاتی که پیش آمده است خودمان هستیم. در حقیقت، هنوز تحریمی علیه کشور ما اعمال نشده و اجازه صادرات نفت را داریم و اتفاقی نیفتاده است و اوضاع کشور، درست مثل ۶ ماه یا یک سال قبل است، اما چرا شاهد این اتفاقات هستیم؟ چرا باید تنها در عرض سه ماه، یکباره ۳۰ تا ۴۰ درصد از ارزش پول کشور کاسته شود؟ چرا باید نرخ ارزکه گلوگاه تولید و واردات است سه برابر قیمت قبل شود؟ این موضوعات نشان دهنده آن است که ما خودتحریمی را علیه خود آغاز کرده ایم که در این زمینه دولت باید با هم اندیشی و کارشناسی، راه حلی را برای مدیریت موضوع بیابد.هم اکنون فساد در کشور رواج یافته و دولت نمی‌تواند به کسی اعتماد کند، همین مساله هم سبب مشکلات اخیر شده است که باید هرچه سریع تر کنترل شود و این نیز کار ساده ای نیست.

 

تقدیسی: در ابتدا باید بگویم که من مانند آقای مغازه ای فکر نمی‌کنم. زیرا روزی که ارزش پول کشور را به یک سوم رساندند یا درواقع دلار را سه برابر کردند ما و مردم کشورمان در آن دخیل نبوده ایم. پس آن بخش در کشور که تصمیم گرفت تا ارزش دلار به سه برابر برسد و باعث شدتا نقدینگی مردم و تولید کننده، یک سوم شود باید فکر بقیه موضوعات را نیز می‌کرد. به اعتقاد من اوضاع نمی‌توانست از این بدتر شود که یک شبه بخوابید و روز بعد که از خواب بیدار می‌شوید یکباره ارزش پولتان به یک سوم رسیده باشد. با این اوصاف، مردم چگونه باید زندگی کنند؟ قشر عظیم کارگری که ۲ میلیون یا حتی کمتر از آن حقوق می‌گیرند چطور باید روزگار بگذرانند؟ معضل اصلی از ماه نوامبر به بعد نمود پیدا می‌کند. باید ببینیم بعد از آن چه اتفاقی خواهد افتاد. در رابطه با بحث صادرات نیز ما مشکلات خاص خودمان را داریم برای مثال در بحث تعرفه‌های ترجیحی، انتقال پول و ایجاد سیستم بانکی و غیره، هر روز اوضاع رو به وخامت است و مشکلات دیگری به آن اضافه شده اند. برای مثال بحث حمل و نقل و ترک برخی شرکت‌های کشتیرانی، محدود شدن بحث واردات کالا‌های ما به برخی از کشور‌ها و غیره.

قاعدتاً در بحث صادرات هم که یک بحث قوی برای برون رفت از بحران افت بودجه و قدرت خرید مردم است باید نگاه را جدی تر کنیم ولی کماکان مشکلاتی پیش آمده که صادرات را از پیش، سخت‌تر کرده است.

تقدیسی: شاید در مجموعه یا صنعت ما، میزان صادرات، کفاف بخشی از هزینه‌های واردات خود در قطعات، ماشین‌آلات یا مواد را ندهد، یعنی در واقع رقم چندان بزرگی نیست که مازادی داشته باشد اما من عقیده دارم صنف ما، صنفی است که میزان ارز خود را جذب می‌کند و مازاد بر آن را نیاز دارد که قاعدتا نمی‌تواند آن را در یک شبکه تزریق کند و خودش از آن استفاده خواهد کرد.

 

مغازه‌ای: البته در اینجا لازم می‌بینم که بگویم منظور من از این که تحریم‌ها هنوز اتفاق نیفتاده، فشار‌های خارجی است که هنوز اعمال نشده است، اما ما خود تحریمی را قبل از رسیدن تحریم‌ها شروع کرده‌ایم.

قاضی عسکر: این نکته که گفتید چنین به نظر می‌آید که افزایش نرخ ارز، سبب افزایش صادرات و مزیت آن خواهد شد صحیح است، ولی باید با یک برنامه ریزی استراتژیک اتفاق بیفتد که در حقیقت، افزایش مزیت صادراتی را به دنبال خواهد داشت؛ اما اگر بدون هیچ برنامه ای و به طور ناگهانی چنین اتفاقی بیفتد تنها باعث ایجاد شوک به بازار خواهد شد و در واقع، همه به گونه ای بلاتکلیف می‌شوند که این بلاتکلیفی سبب ایجاد مشکلات حاد امروز شده است؛زیرا نه کسی، قدرت فروش و نه قدرت خرید خواهد داشت.وقتی اعلام می‌کنند که مابه تفاوت ارز کالاهایی که قبلا نیز وارد کرده اید را باید بپردازید افراد احساس می‌کنند باید تاوان چیزی که فروخته اند را بپردازند بنابراین نمی‌دانند باید تولیدات خود را با چه قیمتی به فروش برسانند.

 

بایرامی: مشکل اصلی ما در زمینه ماشین آلاتی است که قبلا خریداری شده و بیعانه آن را قبل ازسال ۹۷ پرداخت کرده ایم ولی اکنون باید آن را با اختلاف ارز پرداخت کنیم که در رابطه با این مشکل باید چاره ای اندیشید.

فریدون درودی: اهم مشکلات را دوستان و همکاران گرامی بیان کردند اما من نیز باید اشاره کنم که ما سال‌هاست در این مملکت بلاتکلیف هستیم. در واقع، صنعت بدون برنامه ریزی بلندمدت بی معنی است. متاسفانه کشور ما هر روز تغییر برنامه می‌دهد که این امر، محکوم به شکست است. در مورد صادرات نیز با تجربه بیست ساله ای که دارم باید بگویم هم اکنون به استثنای شرکت‌هایی مثل شیرین عسل، آناتا، آیدین و دیگر شرکت‌های بزرگ که صادرات عمده داشته و دارای طرف‌های تجاری خاص هستند بقیه شرکت‌ها در امر صادرات با مشکل مواجه اند. البته از این به بعد حتی این شرکت‌ها نیز با مشکل مواجه خواهند بود، زیرا با این نوسان قیمت ارز آنان نیز با طرف تجاری خود دچار مشکل خواهند شد. مورد بعدی، بلاتکلیفی تمامی تولید کنندگان است؛ چراکه همواره در کشور، شاهد تغییرات نرخ ارز و قوانین هستیم. اخیرا نقل قولی را از دوستان در اتاق بازرگانی شنیدم مبنی براین که در ملاقاتی که با وزیر امور خارجه داشتند مطلبی را عنوان کردند و آن این که مدت یک سال قبل، آقای ضراب در آمریکا تحت نظر بود که کلیه را ه‌های دور زدن فروش نفت را از وی استخراج کنند. ظاهرا یک نفر در آن جمع می‌پرسد، پس اگر شما مطلع بودید که این فرد تخلیه اطلاعات می‌شود چرا کاری انجام ندادید؟ و پیش بینی برای این کار انجام نشد؟ واقعا باید دید که چه پیش بینی برای این کار شده است؟ اما آمریکایی‌ها این پیش بینی را کردند. در دوره قبل، نفت کش‌ها آزاد بودندو با تغییر پرچم، کار خود را انجام می‌دادند اما هم اکنون جلوی نفت کش‌ها را می‌گیرند و مرکز این کار در هلند است. برنامه ریزی آنها به مراتب ، بیش تر از ماست. خلاصه به اعتقاد من، ضعف و مشکل اصلی کشور ما در عدم وجود ارتباط بین مردم و دولت است که با وجود معضلاتی که اخیرا روی داده است از قبیل فساد و بحث‌های بی نتیجه در حل و فصل آن و یا درگیری نمایندگان مجلس با هم و … اعتماد مردم به دولت به کلی سلب شده است. به همین دلیل، هیچکس در امور همکاری نمی‌کند و هرکس، تنها به دنبال حل مشکل خویش است که در این زمینه، بیش ترین ضربه را صنعت می‌خورد؛ چراکه تولیدکننده نمی‌تواند مانند یک بازرگان، دفترش را یک روز داشته و روز دیگر نداشته باشد. کارخانجات شیرینی و شکلات با دارا بودن ۳ الی ۵ هزار کارگر یا واحد‌های کوچک تر با ۱۰۰ الی ۱۵۰ نفر نیروی کار، جز تعطیلی شرکت یا واگذاری کار خود به افرادی دیگر چاره ای نخواهند داشت.

 

بیوک: صنعت ما جزو اشتغالزا ترین صنایع در بخش خصوصی است. زیر مجموعه ما برای بیش از ۶۰هزار نفر اشتغال ایجاد کرده است. امیدواریم مسوولان مملکتی با انجمن و تولید کنندگان صنف، همکاری نزدیکی داشته باشند تا این بحران را بدون هیچگونه صدمه ای به اشتغال،سپری کنیم. آرزوی قلبی من این است که دولتمردان هنگام اخذ تصمیم گیری با انجمن‌ها نیز مشورت به عمل آورند.

 

بیوک: در مورد صادرات محصولات تولیدی باید بگویم که اگر بتوانیم مواد اولیه را به موقع از کارخانه‌های داخلی تهیه کنیم به لطف خدا از آن رضایت حاصل می‌شود.

 

بیوک: خیر، اما مشکل همه ما در زمینه تهیه مواد اولیه، صد درصد بیش از سال گذشته شده است.

 

علی‌نجاتی: امروز کارخانجات ما مشکل تهیه مواد اولیه را دارند. درست است که می‌توان محصولاتی از قبیل آرد و شکر را در داخل کشور تهیه کرد اما چون محصولات ما از چندین مواد جانبی تهیه می‌شود اگر نتوانیم به موقع آن‌ها را تهیه کنیم کارخانه به بن بست می‌خورد. دولت باید با کارخانجات همکاری لازم را داشته باشد تا بتوانند مواد اولیه جنبی را به موقع تهیه کنند تا در ادامه کار مشکلی ایجاد نشود. به خصوص در زمینه تأمین لفاف که هم اکنون برای ما مشکل آفرین شده است و باید هرچه سریع تر برای آن چاره ای اندیشید تا اگر تهیه آن در داخل امکان پذیر نیست آن را مستقیم از خارج تهیه کنیم.

 

مغازه‌ای: جمع‌بندی مطلب این‌که صنعت ما، صنعتی روپایی است. در حال حاضر نیز از نظر ارزش افزوده، صادرات، تعداد شاغلین، تراز ارزی مثبت سالانه ما باعث شده است تا صنعت شیرینی شکلات، صنعتی پابرجا و قوی باشد. متاسفانه چند ماهی است که دچار مشکلاتی همچون سرمایه در گردش، تهیه مواد اولیه، نقدینگی و غیره شده ایم که طبیعتا اگر تصمیم عاجلی گرفته نشود در درازمدت، دچار بحران اساسی خواهیم شد. در رابطه با نمایشگاه امسال نیز بیش تر در زمینه حضور شرکت کنندگان خارجی مشکل داشتیم. ما در سال گذشته ۳هزار متر مربع از فضای نمایشگاه را به شرکت کنندگان خارجی اختصاص دادیم که امسال این فضا تقریبا به ۵۰۰ متر رسیده است که پول آن را هم نمی‌توانیم وارد کشور کنیم و هنوز موفق به وارد کردن ارز یک سری از مشارکت کنندگان ترکیه‌ای خود نشده ایم که در این راستا به دنبال راهکار هستیم. البته خوشبختانه در رابطه با شرکت کنندگان داخلی با وجود تحریم‌ها و شرایط بد اقتصادی و مصادف شدن نمایشگاه با دهه اول ماه محرم با مشکلی مواجه نشدیم و مع الوصف، تعداد شرکت کنندگان داخلی زیاد هستند.گفتنی است که نمایشگاه شیرینی و شکلات درسال‌های گذشته در ۱۱ سالن برگزار می‌شد و هرساله به تعداد آن می‌افزودیم‌، اما امسال نمایشگاه در ۱۰ سالن و در یک فضای ۳۵هزار متر مربعی در۲۴ شهریور ماه برگزار خواهد شد. در مجموع چیزی حدود ۴۰۰ شرکت خارجی و داخلی در نمایشگاه امسال حضور دارند که بیشتر شرکت کنندگان، داخلی و تعداد اندکی از آنان خارجی هستند که در زمینه ماشین‌آلات، مواد اولیه و محصولات، ده سالن در نمایشگاه داریم.

 

مغازه‌ای: سال گذشته نزدیک به یک میلیون و ۸۰۰هزار تن تولید داشتیم که ۲۴۰هزار تن آن به ارزش ششصد و ۹۵ میلیون دلار صادر شده است. صادرات چهار ماهه اول امسال نسبت به سال گذشته در همین مقطع ۲/۱ درصد افزایش ارزشی پیدا کرده و طبق آماری که از گمرک به دستمان رسیده به چیزی حدود ۲۰۰ الی ۲۱۰ میلیون دلار رسیده است.

امیدواریم تمهیداتی جهت تسهیل این امور اندیشیده شود. اگر مشکلاتی در زمینه تهیه مواد اولیه و وزارت بهداشت در ارتباط با سلامتی کالا و سلامت محوری اتفاق نیفتد ان‌شاءالله می‌توانیم به رقم خوبی در زمینه صادرات دست یابیم. البته همیشه هدف ما روی یک میلیارد دلار به بالا بوده است که متاسفانه تاکنون به آن دست نیافته ایم. چنانچه امسال حمایت‌های کافی و لازم انجام گیرد امکان دارد بتوانیم به رقم یک تا یک و نیم میلیارد دلار هم برسیم. این موضوع دور از ذهن نیست و تنها مشروط به حمایت دولت است که از جمله این حمایت‌ها می‌توان به وارادات موقت کالاها و مواد اولیه اشاره کرد.